Brexit Arap Baharı kokuyor!
Fransız şair ve oyun yazarı Paul Caudel "kriz ve felaketin arasında bize kalan o küçük anda bir bardak şampanya içsek de olur" demiş. Birleşik Krallık Avrupa Birliği'nden ayrılma oyu verdiğinde işte bu küçük anın içerisinde gibi hissetti kendini; hem de durumun vahimleşeceği gün gibi aşikar iken.
Doğası gereği referandumlar toplumu bölme özelliğine sahiptir, ve herkesin kabul edebileceği demokratik bir sonuç üretmesi yönüyle de savunulurlar. Fakat olayların fazlaca birbirini şeytan gibi gören rakipler tarafından basitleştirilmesi ve siyah beyaz sorular gibi sunulması referandumun reddedilemez doğasıdır. Oylama demagoji aracına dönüşür ve İngiltere'nin Avrupa ile olan ilişkisiyle alakası olmayan gündemler oluşturur.
Bu referandum sadece İngiliz toplumunda zaten var olan sosyal ve politik bölünmeleri artırmakla kalmadı, aynı zamanda bu farklılıkların daha bölücü ve zehirli olmasını da garantilemiş oldu. Ciddi meselelerde referandum yapılması hep böyledir; geri dönüşü olmayan kararlar verilir. (…)
Doğrudan şahit olduğum ilk referandum 1973'te Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallığa bağlı kalıp kalmayacağına yönelik yapılan oylamaydı. Tahmin edildiği gibi üzerinden çok zaman geçen bu oylama nefreti şiddetlendirmek ve kaybeden tarafı şiddetten başka alternatifleri olmadığına inandırmak dışında hiçbir işe yaramadı. 30 yıldan fazla zaman sonra 2005'te yeni Irak anayasası hakkında yapılan referandum zamanında Bağdat'taydım. Bu referandumun da sivil savaşa bir kapı daha açmaktan başka hiçbir getirisi olmadı.
Her iki ülkede de Birleşik Krallıkta olmayan politik şiddet geleneği olduğu için, Brexit'in Kuzey İrlanda ve Irak ile benzerlikleri yersiz gibi görünebilir. Fakat parlamento üyesi Jo Cox'un öldürülmesi, politik şiddet meselesinin anında aktif hale gelebileceğeninin bir göstergesi. (…)
AB'den ayrılma yanlısı grubun muzaffer ruh hali, 2011 Arap Baharı protestocularının zaferine çok benziyordu. Diğer milletlere kıyasla doğuştan ve genellikle bilinçsiz İngiliz üstünlük kompleksi yüzünden bu kıyaslar abartılı görünebilir. Fakat Kahire ve Şam'daki protestocuların başarısızlıklarından biri, ülkelerindeki bir çok problemi devirmeye çalıştıkları rejime atfetmeleriydi. Rakiplerini kötü göstermeleri, propaganda koşulları bakımından mantıklıydı. Birleşik Krallığın Avrupa Birliği'nden ayrılması gerektiğini savunanlar da aynı şekilde hiçbir çözüm önerisinde bulunmadan bütün problemlerin kaynağı olarak Brüksel'den şikayet ederek işin içinden sıyrıldılar.
Beş yıl önceki Arap Baharı protestocularının 'cesur yeni dünya' anlayışı ve AB'den ayrılalım diyenlerin paralel olduğu başka noktalar da var. AB'den ayrılalım diyenler neredeyse kazara devrimsel bir değişime önayak oldular. Fakat devrimler zayıftır çünkü devrimler, statükoya karşı olan antipatileri dışında hiçbir ortak noktası olmayan insanları kısa süreliğine bir araya getirirler. Bu genelde uzun süren bir ittifak olmaz ve İngiltere için de aynı olan bu durumda Muhafazakar parlamento üyelerinin Kuzey İngiltere'nin işçi sınıfı halkı ile ortak bir noktasını görmek çok güç.
(…)
İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılmasının herkes için zehirli sonuçları olma potansiyeli görünenden çok daha fazla çünkü zaten var olan baskıların üzerine bir tane daha dengesizlik kaynağı eklenmiş oldu. En az 8 savaş ve 3 büyüyen ayaklanmanın ev sahibi olan Orta Doğu ve Kuzey Afrika için bu problem en son aşamada. 5 yıl önce David Cameron ve Nicolas Sarkozy gibi liderler, Suriye ve Libya gibi devletlerin kalıcı savaş haline dönüşmesine tarafsız bir tavır sergilemişlerdi. Avrupa liderleri ancak 2014'te IŞİD'in yükselişi ve 2015'te ortaya çıkan göç krizi ve terörist saldırıları üzerine bu problemlerin Avrupa'ya zararının dokunacağına kanaat getirip müdahil oldular.
Brexit oylaması gibi çarpıcı gelişmeler genellikle abartılı tepkilere yol açar, fakat statüko başta düşünüldüğünden daha dayanıklı hale gelir. Mevcut durumda zaten riskli olan İkinci Dünya Savaşı sonrası politik düzen, Avrupa'nın İngilizlerin ayrılışına hazırlıksız yakalanması ile kıyametsel bir hali garantilenmiş oldu.